Podjęcie decyzji o inwestycji we własne źródło energii odnawialnej jest procesem, który wymaga wcześniejszego rozeznania w dostępnych rozwiązaniach. Sprawdź jakie są alternatywy dla prosumenta wirtualnego i dowiedz się czy model ten jest dla Ciebie!
Prosument indywidualny
Prosument indywidualny to osoba, która posiada instalację fotowoltaiczną zlokalizowaną na dachu, gruncie lub balkonie (w przypadku mieszkańców bloku).
Osoba, która chciałaby zostać prosumentem indywidualnym, musi posiadać ku temu odpowiednie warunki techniczne, a co za tym idzie – grono podmiotów, które mogą skorzystać z tego rozwiązania jest ograniczone w zasadzie do domów jednorodzinnych oraz firm posiadających wolne przestrzenie w ramach nieruchomości, na której się znajdują.
Prosument indywidualny musi bowiem dysponować powierzchnią, na której miałaby być umieszczona instalacja (poszycie dachowe, fragment działki obok domu lub balkon odpowiedniej wielkości) oraz odpowiednim umiejscowieniem oraz orientacją nieruchomości, które zapewnią z jednej strony odpowiedni dostęp do promieni słonecznych umożliwiający wydajną pracę paneli fotowoltaicznych, a z drugiej zaś – brak nawet częściowego zacienienia wynikającego z sąsiedztwa innych budynków lub drzew.
Co więcej, w przypadku mieszkańców budynków wielorodzinnych niezbędne jest też posiadanie zgody odpowiedniego podmiotu – wspólnoty mieszkaniowej, spółdzielni lub administratora budynku, co często jest problematyczne ze względów ogólnej estetyki budynku lub gwarancji budowlanych udzielanych przez wykonawcę poszczególnych elementów elewacji. Ograniczeniem jest też dostępna powierzchnia – rozmiar balkonu zwykle bowiem nie jest odpowiedni, by zamontować panele fotowoltaiczne o mocy, która odpowiadałaby potrzebom danego mieszkania.
Prosument indywidualny jest odpowiedzialny za samodzielną eksploatację oraz konserwację instalacji. W związku z tym wszelkie czynności związane z utrzymaniem lub naprawą instalacji spoczywają na jego barkach.
Prosument zbiorowy
Prosument zbiorowy to model skierowany do wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych, które chciałyby samodzielnie produkować energię elektryczną z odnawialnych źródeł energii zamontowanych na budynku lub w jego pobliżu. Przykładem wykorzystania takiego rozwiązania jest zainstalowanie paneli fotowoltaicznych na dachu bloku przez wspólnotę lub spółdzielnię mieszkaniową w celu zasilania mieszkań oraz części wspólnych się w nim znajdujących.
Model ten w swojej istocie jest podobny do prosumenta indywidualnego. Energia jest bowiem produkowana w instalacji zlokalizowanej w miejscu jej konsumpcji z tą różnicą, że jest ona wedle uprzednio ustalanych zasad rozdzielana pomiędzy mieszkańców bloku oraz części wspólne.
Oprócz typowych ograniczeń związanych z posiadaniem własnej instalacji fotowoltaicznej takich jak odpowiednie warunki techniczne i orientacja budynku, w przypadku prosumenta zbiorowego niekiedy wyzwaniem jest również odpowiednia koordynacja działań oraz uzyskanie zgody oraz zaangażowania finansowego ze strony innych mieszkańców.
Budowa takiej instalacji musi być bowiem zatwierdzona przez ogół mieszkańców a ponadto musi być uzgodnione zaangażowanie finansowe większej grupy niż pojedynczy prosument, co z kolei przekłada się ostatecznie na trudności lub brak możliwości realizacji instalacji, co z kolei ma odzwierciedlenie w niskiej popularności tego modelu w Polsce – dotychczas publicznie znana jest jedynie instalacja, która została zrealizowana w tej formule.
Prosument lokatorski
Formuła prosumenta lokatorskiego jest ograniczona do części wspólnych budynków wielolokalowych, a co za tym idzie – nie mogą z niej skorzystać mieszkańcy poszczególnych mieszkań lub podmioty zajmujące lokale znajdujące się w budynku.
Prosument lokatorski jest w zasadzie prosumentem indywidualnym, który może skorzystać z alternatywnego systemu rozliczania środków uzyskanych z nadwyżek produkcji. W przypadku prosumenta indywidualnego środki te mogą być wykorzystane w ciągu roku do rozliczenia ceny zakupu energii elektrycznej w przypadku, gdy produkcja z instalacji w danym momencie nie pokrywa zużycia, a dopiero w następnym kroku pozostała część może być wypłacona na rachunek bankowy prosumenta.
W przypadku prosumenta lokatorskiego takie ograniczenie nie występuje – środki uzyskane z nadwyżek w produkcji mogą być bezpośrednio wypłacane na rachunek bankowy wspólnoty lub spółdzielni mieszkaniowej.
Klaster energii
Klaster energii to umowa między różnymi podmiotami, dotycząca produkcji, bilansowania zapotrzebowania, dystrybucji lub handlu energią. Jego celem jest rozwój rozproszonej energetyki opartej na odnawialnych źródłach energii, co ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego, poprawę środowiska naturalnego oraz wzmocnienie lokalnej gospodarki.
Klaster energii może działać na terenie maksymalnie pięciu gmin lub jednego powiatu, zaś za jego reprezentowanie odpowiedzialny jest koordynator, którym jest powołana w tym celu spółdzielnia, stowarzyszenie, fundacja lub wskazany w porozumieniu cywilnoprawnym dowolny członek klastra energii. Jednocześnie przepisy nie precyzują sposobu funkcjonowania klastrów, zasad uczestnictwa oraz sposobu rozliczania produkowanej i konsumowanej przez członków klastra energii.
Liczba klastrów energii w Polsce nie jest znana – dane te nie są bowiem zbierane przez administrację rządową, przy czym z informacji zawartych na stronie Ministerstwa Aktywów Państwowych wynika, że jest ich co najmniej 66.
Spółdzielnia energetyczna
Spółdzielnia energetyczna to rodzaj spółdzielni, której przedmiotem działalności jest wytwarzanie energii elektrycznej lub biogazu, lub ciepła, w instalacjach odnawialnego źródła energii i równoważenie zapotrzebowania energii elektrycznej lub biogazu, lub ciepła, wyłącznie na potrzeby własne spółdzielni energetycznej i jej członków.
Spółdzielnie energetyczne mogą działać jedynie na obszarze jednego operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego, zaopatrujących w energię elektryczną, biogaz lub ciepło wytwórców i odbiorców będących członkami tej spółdzielni, których instalacje są przyłączone do sieci danego operatora lub do danej sieci ciepłowniczej.
Istotnym ograniczeniem jest to, że spółdzielnie energetyczne co do zasady nie są adresowane do mieszkańców miast – mogą one działać bowiem jedynie na obszarze gminy wiejskiej lub miejsko-wiejskiej lub na obszarze nie więcej niż 3 gmin tego rodzaju sąsiadujących ze sobą.
W Polsce funkcjonuje obecnie 35 spółdzielni energetycznych, przy czym największa z nich pod względem liczebności posiada 15 członków, zaś największa pod względem liczby zasilanych punktów poboru energii zasila ich 101.
