Produkowanie własnej energii elektrycznej jako prosument to coś, o czym słyszał każdy z nas, zaś panele fotowoltaiczne na domach oraz przy zakładach produkcyjnych na stałe zagościły w polskim krajobrazie. Jednak kim jest właściwe prosument i jakie modele prosumenta wyróżniamy? Tego dowiesz się z naszego artykułu!
Prosument i energetyka rozproszona
Pojęcie prosumenta energii odnawialnej już na stałe zagościło na polskim rynku energii. Prosument to ktoś, kto nie tylko kupuje energię elektryczną, ale również sam ją produkuje z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii takich jak panele fotowoltaiczne. Nadmiar prądu może z kolei zostać oddany do sieci elektroenergetycznej po cenach rynkowych, zaś kwoty uzyskane z nadwyżek mogą być wykorzystane do pokrycia kosztów energii pobieranej sieci w okresach, gdy zapotrzebowanie na energię będzie większe.
Prosumencki model energetyki zyskuje coraz większą popularność, ponieważ pozwala na:
- Oszczędności na rachunkach za prąd: Koszt wyprodukowania prądu we własnej instalacji jest niższy niż jego zakup od sprzedawcy.
- Większą niezależność energetyczną: Prosumenci nie są tak uzależnieni od wahań cen energii na rynku.
- Zmniejszenie emisji CO2: Energia z odnawialnych źródeł jest czysta i przyjazna dla środowiska.
Rodzaje prosumentów
Pojęcie prosumenta co do zasady sprowadza się do jednoczesnego bycia konsumentem i producentem energii elektrycznej. W polskim prawie mamy wyróżnionych kilka konstrukcji prosumenta, które mogą być wykorzystywane w zależności od typu zasilanych budynków, powierzchni oraz warunków technicznych.
Prosument indywidualny
Podstawowym typem prosumenta jest prosument indywidualny. Jest to osoba lub firma, która produkuje energię elektryczną przy wykorzystaniu odnawialnego źródła energii o mocy wytwórczej nie wyższej niż 50 kWp zlokalizowanego w bezpośrednio w miejscu, w którym energia ta jest wykorzystywana.
Przykładem wykorzystania takiego rozwiązania jest zainstalowanie paneli fotowoltaicznych na dachu domu lub na gruncie obok zakładu produkcyjnego w celu zasilania obiektu, który znajduje się obok. Jednocześnie jest to najpopularniejszy w Polsce model prosumenta – dotychczas skorzystało z niego już ponad 1,3 mln podmiotów.
Prosument zbiorowy
Prosument zbiorowy to względnie nowy rodzaj prosumenta, który został wprowadzony do polskiego prawa w 2022 r. W ramach tego rozwiązania możliwe jest wytwarzanie energii w instalacji odnawialnych źródeł energii zlokalizowanej w obrębie budynku wielolokalowego w celu zasilania lokali oraz części wspólnych tego budynku. Instalacja taka musi być jednocześnie przyłączona do sieci dystrybucyjnej za pośrednictwem wewnętrznej instalacji elektrycznej takiego budynku wielolokalowego.
Przykładem wykorzystania takiego rozwiązania jest zainstalowanie paneli fotowoltaicznych na dachu bloku przez wspólnotę lub spółdzielnię mieszkaniową w celu zasilania mieszkań oraz części wspólnych się w nim znajdujących. W Polsce publicznie znany jest jedynie jeden przypadek wykorzystania tego typu rozwiązania – w 2023 r. wykorzystano konstrukcję prosumenta zbiorowego do realizacji pilotażowej instalacji na budynku w Rykach będącej efektem współpracy Interdyscyplinarnego Zakładu Analiz Energetycznych (Narodowe Centrum Badań Jądrowych), IDEA/NCBJ – Enercode oraz PEB i IB Company.
Prosument lokatorski
Prosument lokatorski jest rozwiązaniem, które samo w sobie nie stanowi nowego typu prosumenta, lecz de daje pewną elastyczność w zakresie rozliczania nadwyżek z produkowanej energii.
Model ten jest skierowany przede wszystkim do wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych, które chciałyby przy wykorzystaniu instalacji odnawialnych źródeł energii zasilać części wspólne budynków wielolokalowych.
Co istotne, w modelu tym energia nie jest dostarczana do poszczególnych mieszkań, lecz zasila wyłącznie części wspólne, takie jak korytarze, klatki schodowe, windy i garaże, zatem model ten jest w zasadzie odmianą prosumenta indywidualnego.
Zasadniczą różnicą jest jednak sposób rozliczania nadwyżek przy produkcji energii. Co do zasady, wszelkie kwoty uzyskane z nadwyżek mogą być wykorzystane przez prosumentów do pokrycia kosztów dostarczanej energii w okresach, kiedy zapotrzebowanie przewyższa produkcję, zaś dopiero w przypadku niewykorzystania tych środków mogą być one wypłacone na rachunek bankowy prosumenta.
W przypadku prosumenta lokatorskiego, środki pozyskane z nadwyżek mogą być od razu wypłacone na rachunek bankowy wspólnoty lub spółdzielni mieszkaniowej i mogą być następnie wykorzystane do finansowania innych przedsięwzięć, takich jak remonty oraz utrzymanie części wspólnych.
Prosument wirtualny
Prosument wirtualny to osoba lub firma, która konsumuje energię elektryczną i jednocześnie wytwarza ją we własnej instalacji odnawialnego źródła energii takiej jak farma fotowoltaiczna, której jest współwłaścicielem wraz z innymi prosumentami wirtualnymi.
Proces ten wygląda podobnie jak w przypadku posiadaczy znanych na rynku instalacji fotowoltaicznych umieszczonych na dachu lub gruncie – różnica jest taka, że instalacja prosumenta wirtualnego jest współposiadana przez kilka lub kilkadziesiąt osób oraz zlokalizowana jest w innym miejscu niż prosumenci wirtualni.
Istotną kwestią jest tutaj również to, że instalacja może być oddalona nawet o setki kilometrów, a co za tym idzie – zarówno prosumenci wirtualni, jak i ich instalacja mogą być zlokalizowani w dowolnych częściach Polski!
Przełomową cechą prosumenta wirtualnego, która odróżnia go od innych modeli prosumenta jest to, że prosumentem wirtualnym może być każdy – mieszkaniec bloku, firma wynajmująca biuro czy przedsiębiorca prowadzący sklep lub salon. Nie ma tutaj żadnych wymogów technicznych – instalacja jest bowiem zlokalizowana w innym miejscu, zaś jedynym elementem który trzeba mieć to licznik energii elektrycznej.
